آنچه در مورد عملیات دریافت و پرداخت یا خزانه داری را بدانیم
بخشی از داراییهای هر بنگاه اقتصادی موجودی نقد و اسناد دریافتنی آن مجموعه میباشد. هر رویداد مالی باید در نرم افزار حسابداری ثبت شود. ثبت و کنترل مغایرتگیری اسناد (چک، سفته، برات) و وجوه نقد عملیات دریافت و پرداخت یا خزانه داری می باشد.
عملیات خزانه داری
عملیات خزانه داری به دو بخش عملیات نقدی و عملیات غیر نقدی تقسیم می شود.
عملیات نقد دریافت و پرداخت
حسابهای صندوق و تنخواهگردان و بانک، حسابهای نقد هر موسسه و یا شرکت میباشند و هر گونه واریز و برداشت یا انتقالی بین این حسابها عملیات نقدی میباشد. عملیات نقد در همان تاریخ وقوع ثبت میگردد و طی یک عملیات نقدی یک حساب بدهکار و یک حساب بستانکار میشود. یکی از طرف حسابها ممکن است حسابی غیر از بانک و صندوق و تنخواه باشد، مثلا پرداخت از جاری شرکا به صندوق یا واریز به بانک توسط بدهکاران تجاری.
عملیات غیر نقد دریافت و پرداخت
در سیستم دریافت و پرداخت برخی از عملیات بصورت تعهدی و مدتدار انجام میگردد، جهت انجام عملیات تعهدی راهکارهای مختلف بانکی وجود دارد که طی تمام این راهکارها یک سند در وجه ذینفع صادر میگردد که در تاریخی مشخص شده این قابلیت نقد شوندگی دارد. از جمله این اسناد میتوان چک و سفته را نام برد. در زمان دریافت و پرداخت این اسناد وجهی منتقل نمیشود بلکه صادر کننده متعهد به پرداخت وجه در تاریخ مشخص شده میگردد. و عملیات ثبت این اسناد نیز در دو مرحله می باشد.
مرحله اول دریافت یا پرداخت سند: در تاریخ تبادل سند صادرکننده بستانکار و دریافت کننده بدهکار میشود، مثلا اگر چکی در وجه یکی از بستانکاران تجاری صادر شود حساب اسناد پرداختنی بستانکار و حساب بستانکاران تجاری بدهکار میشود. با توجه به اینکه در تاریخ تبادل سند تغییری در حسابهای نقدی رخ نمیدهد جهت دریافت و پرداخت غیرنقد حسابهای واسطی تعریف میشود برای پرداخت حساب اسناد پرداختنی و برای دریافت حساب اسناد دریافتنی را باید در نظر گرفت اسناد پرداختنی بعنوان بدهی و اسناد دریافتنی بعنوان دارایی ثبت میگردد.
مرحله دوم وصول سند: پس از سررسید تاریخ، سند قابلیت نقد شدن را دارد نقد کردن اسناد را اصطلاحا وصول میگویند. در زمان وصول سند دریافتنی حساب اسناد دریافتنی بستانکار و وصولکننده (ممکن است حساب بانکی، صندوق و … باشد) بدهکار میشود، و برای اسناد پرداختنی نیز حساب بانکی صادر کننده چک بستانکار و حساب اسناد پرداختنی بستانکار میشود.
اصطلاحات اسناد غیر نقد
1) واگذار به غیر: در صورتی که اسناد دریافتنی را به شخصی دیگر واگذار کنیم (خرج کردن چک)
2) واگذار به بانک: در صورتی که برگ چکی را به بانک تحویل دهیم تا پس از وصول مبلغ سند را به حسابی واریز نماید (کلر)
3) واخواست: اگر سندی را که به بانک یا غیر واگذار شده است را بخواهیم پس بگیریم اصطلاحا واخواست گفته میشود.
4) استرداد: اگر سند را به صادر کننده یا پرداخت کننده آن عودت دهیم.
5) برگشت: سندی که بنا به هر دلیل در تاریخ سررسید قابل وصول نمیباشد دلیل عدم وصول ممکن است کسر موجودی، کسر امضا و یا مخدوش بودن سند باشد.
جهت کنترل و ثبت اسناد خزانه داری نرم افزار دریافت و پرداخت میتواند بسیار مفید باشد.